قوانین آدم ربایی

آدم‌ربایی یکی از جرایم جدی و نگران‌کننده‌ای است که نه تنها امنیت فردی افراد را تهدید می‌کند، بلکه به جامعه نیز آسیب‌های عمیق و گسترده‌ای وارد می‌آورد. این جرم به معنای ربودن یک فرد به قصد اخاذی، انتقام یا اهداف دیگر است و معمولاً با استفاده از زور و تهدید همراه می‌شود. قوانین مربوط به آدم‌ربایی در اکثر کشورها به‌طور خاص تعریف و تدوین شده‌اند تا با این پدیده شوم مقابله کنند و مجازات‌های سختی برای مرتکبین آن تعیین کنند.

در این مقاله، قوانین آدم‌ربایی، انواع آن، مجازات‌ها و چالش‌های قانونی مرتبط با این جرم خواهیم پرداخت. هدف از این مقاله، افزایش آگاهی عمومی نسبت به ابعاد مختلف این جرم و ضرورت اجرا و تقویت قوانین است.

در قانون مجازات اسلامی جرم آدم ربایی در ماده ۶۲۱ جرم انگاری گردیده است. مطابق ماده ۶۲۱ «هر کس شخصا یا توسط دیگری شخصی را به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر برباید یا مخفی کند، به حبس از ۵ تا ۱۵ سال محکوم خواهد شد.

در صورتی که سن مجنی‌ علیه کمتر از ۱۵ سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به مجنی‌علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود، مرتکب به حداکثر مجازات تعیین ‌شده محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شود. تبصره – مجازات شروع به آدم ربایی ۳ تا ۵ سال حبس است.

جرم آدم‌ربایی یکی از جرائم علیه اشخاص است که به معنای سلب آزادی جسمی فرد می‌باشد. این جرم به انتقال یک شخص از مکانی به مکان دیگر بدون رضایت و اراده او با استفاده از زور یا تهدید اطلاق می‌شود. علاوه بر سلب آزادی، در بسیاری از موارد، آدم‌ربایی منجر به وارد آمدن صدمات جسمی و آسیب‌های حیثیتی به قربانیان می‌شود که جبران‌ناپذیر است. با توجه به تأثیر منفی این جرم بر نظم جامعه، آدم‌ربایی به عنوان یکی از سنگین‌ترین جرایم تعزیری در نظام حقوقی ایران شناخته می‌شود.

تفاوت آدم‌ربایی با حبس کردن

تفاوت آدم‌ربایی با حبس کردن در این است که ارتکاب جرم آدم‌ربایی معمولاً منجر به حبس‌های طولانی‌مدت می‌شود و مرتکب را از بسیاری از امتیازات قانونی در حین محاکمه و پس از صدور حکم محروم می‌کند. برای تحقق این جرم، عمل فیزیکی لازم، ربودن شخص است. به‌طور مشابه که ربودن مال مستلزم جابجایی آن بدون رضایت مالک است، در مورد آدم‌ربایی نیز باید شخصی بدون رضایت خود، چه به‌صورت پنهانی و چه علنی، جابجا شود. بنابراین، بستن در اتاق بر روی شخصی یا همراه کردن فردی با میل و رضایت او، به عنوان آدم‌ربایی محسوب نمی‌شود.

مختصات جرم آدم‌ربایی

جرم آدم‌ربایی به عنوان یک جرم آنی شناخته می‌شود. در تعریف جرم آنی، به این معناست که وقتی عنصر مادی جرم در یک لحظه واقع شود، جرم به وقوع پیوسته است. آدم‌ربایی به نتیجه وابسته است و صرفاً سلب آزادی یک فرد بدون اینکه منجر به انتقال او از محلی به محل دیگر شود، به عنوان آدم‌ربایی محسوب نمی‌شود. در این حالت، ممکن است با وجود شرایط دیگر، عمل مرتکب به عنوان توقیف یا حبس غیرقانونی یا شروع به آدم‌ربایی تلقی گردد.

در جرایم مقید به نتیجه، وجود رابطه سببیت بین عمل مرتکب و نتیجه مجرمانه شرط لازم برای تحقق جرم است. همچنین، آدم‌ربایی از جرایم غیرقابل گذشت به شمار می‌آید؛ به این معنا که گذشت شاکی خصوصی تأثیری بر تعقیب یا اجرای مجازات نخواهد داشت. در این موارد، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی تنها می‌تواند به استناد ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، موجب تخفیف مجازات مرتکب شود.

مجازات آدم‌ربایی نیز غیرقابل تعلیق است. بر اساس بند ب ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، مجازات افرادی که به اتهام ارتکاب جرم آدم‌ربایی محکوم می‌شوند، قابل تعلیق نیست.

مجازات آدم‌ربایی

قانون مجازات اسلامی جرم آدم‌ربایی را تعریف کرده و مطابق ماده ۶۲۱ این قانون، هرکس به قصد مطالبه وجه، انتقام یا هر هدف دیگری، با استفاده از عنف، تهدید، حیله یا هر روش دیگری، شخصی را به‌طور مستقیم یا از طریق شخص دیگر برباید یا مخفی کند، به حبس از پنج تا پانزده سال محکوم خواهد شد. در صورتی که سن مجنی‌علیه کمتر از ۱۵ سال باشد، یا عمل ربودن با وسیله نقلیه (موتوری یا غیرموتوری) انجام شود، و یا به مجنی‌علیه آسیب حیثیتی، روحی یا روانی وارد آید، مجازات تشدید می‌شود.

مجازات آدم‌ربایی در قانون کاهش مجازات‌های حبس تعزیری

طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹، مجازات آدم‌ربایی به دو دسته تقسیم می‌شود:

در صورتی که ارتکاب رکن مادی بزه با عنف یا تهدید باشد: مجازات مرتکب حبس تعزیری درجه ۴ (پنج تا ده سال حبس) خواهد بود.

در غیر این صورت: مجازات به حبس درجه ۵ (دو تا پنج سال حبس) کاهش می‌یابد.

مجازات شروع به آدم‌ربایی

اگر فردی اقدام به شروع آدم‌ربایی کند و عملیات اجرایی آن را آغاز نماید، اما به دلیل عواملی خارجی نتواند این عمل را به نتیجه برساند، اقدامات او تحت عنوان شروع به جرم آدم‌ربایی قابل تعقیب خواهد بود. مجازات شروع به آدم‌ربایی بین سه تا پنج سال حبس است. در مواردی که قانون حداقل و حداکثر مجازات را تعیین کرده، قاضی با توجه به شرایط خاص هر پرونده، میزان دقیق مجازات را مشخص می‌کند.

قانونگذار شروع به آدم‌ربایی را به عنوان جرم شناخته است. بنابراین، اگر شخصی قصد ارتکاب جرم را داشته و اقدام به اجرای آن کند، اما به دلایلی جرم به وقوع نپیوندد، بر اساس ماده ۴۱ و تبصره ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، به حبس بین سه تا پنج سال محکوم خواهد شد.

با توجه به قانون جدید کاهش مجازات‌ها، مجازات شروع به آدم‌ربایی به حبس درجه ۵ (دو تا پنج سال) تغییر یافته و در صورتی که فرد با قصد این کار را انجام داده باشد، به همین مجازات محکوم می‌شود. در غیر این صورت، مجازات به حبس درجه ۵ تبدیل خواهد شد.

مجازات درجه ۴

حبس از پنج تا ده سال

جزای نقدی بین ۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

مجازات درجه ۵

حبس از دو تا پنج سال

جزای نقدی بین ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

محرومیت از حقوق اجتماعی از پنج تا پانزده سال

ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی

ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

برای اینکه شروع به جرم جنبه کیفری داشته باشد، فرد باید عملیات مجرمانه را آغاز کرده باشد. همچنین، اگر فرد به اراده خود از ادامه عملیات اجرایی جرم دست کشیده و آن را نیمه‌کاره رها کند، و اقداماتی که انجام داده است نیز جرم نباشد، دیگر نمی‌توان او را به عنوان شروع به جرم محاکمه کرد.

مجازات شریک جرم در آدم‌ربایی

هرگاه فردی با علم و عمد، وسایل ارتکاب جرم آدم‌ربایی را فراهم کند یا دیگران را به ارتکاب این جرم تحریک، ترغیب، تهدید یا تطمیع نماید، یا به هر نحو دیگری وقوع جرم را تسهیل کند، به استناد ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی به عنوان معاون در جرم شناخته می‌شود. مجازات معاون طبق ماده ۷۲۶ قانون مجازات اسلامی، حداقل مجازات مقرر برای همان جرم است که در مورد آدم‌ربایی، پنج سال حبس پیش‌بینی شده است.

جهات تشدید مجازات آدم‌ربایی

بر اساس ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی، در شرایط زیر مجازات آدم‌ربایی تشدید می‌شود:

اگر سن شخص ربوده شده کمتر از ۱۵ سال باشد.

اگر ربودن با وسیله نقلیه (شامل وسایل نقلیه غیرموتوری) انجام شود.

اگر به شخص ربوده شده آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود.

در این موارد، مرتکب به حداکثر مجازات تعیین شده، یعنی ۱۵ سال حبس، محکوم خواهد شد. همچنین اگر به قربانی جرم آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود، مجازات تشدید خواهد شد. شرط تشدید مجازات این است که بین آسیب وارد شده و عمل رباینده رابطه سببیت وجود داشته باشد، اما مباشرت رباینده شرط نیست. به عبارت دیگر، اگر آسیب بعد از ربایش و در حین انتقال یا نگهداری به دلیل عواملی غیر از عمل رباینده، مانند تصادف یا انفجار، به فرد ربوده شده وارد شود، باز هم مشمول تشدید مجازات خواهد بود.

علاوه بر این، اگر آدم‌ربا مرتکب جرایم دیگری، مانند جرایم منافی عفت، شود، به مجازات آن جرایم نیز محکوم خواهد شد.

آدم‌ربایی چیست و چه تعریفی دارد؟

آدم‌ربایی به معنای ربودن فردی به قصد اخاذی، تهدید یا دیگر مقاصد غیرقانونی است.

خیر، آدم‌ربایی از زمره جرایم غیرقابل گذشت است و رضایت شاکی تأثیری بر پیگرد قانونی ندارد.

مجازات آدم‌ربایی معمولاً حبس از ۵ تا ۱۵ سال است، بسته به شرایط و عوامل تشدیدکننده.

بله، افرادی که به نوعی در ارتکاب جرم آدم‌ربایی همکاری کنند، به عنوان معاون جرم شناخته شده و مجازات می‌شوند.

شامل مواردی مانند سن کمتر از ۱۵ سال برای قربانی، استفاده از وسیله نقلیه و وارد کردن آسیب جسمی یا حیثیتی به قربانی.

بله، در برخی موارد، با توجه به شرایط خاص و رضایت شاکی، ممکن است مجازات کاهش یابد.

رسیدگی به جرم آدم‌ربایی در صلاحیت دادگاه کیفری دو است.

حق گذشت و ادامه پرونده به ورثه شخصی که فوت کرده منتقل می‌شود.

بستگی به شرایط و مدارک موجود دارد، اما به طور کلی، فرار از مجازات در جرایم سنگین مانند آدم‌ربایی دشوار است.

آگاهی از خطرات، رعایت احتیاط در مکان‌های عمومی، و آموزش به کودکان و خانواده‌ها از جمله روش‌های پیشگیری است.

آدم‌ربایی از زمره جرایم غیرقابل گذشت است و به نتیجه مقید می‌باشد. بر اساس بند ۲ ماده ۳۰ قانون مجازات اسلامی، این نوع جرم قابل تعلیق است.

از آنجا که جرم آدم‌ربایی غیرقابل گذشت است، رضایت شاکی تنها می‌تواند به عنوان سبب تخفیف مجازات تلقی شود و میزان و کیفیت جرم را کاهش دهد. با گذشت شاکی، تنها بخش جنبه خصوصی جرم بخشیده می‌شود و جنبه عمومی جرم به قوت خود باقی می‌ماند. اگر شاکی در این مرحله فوت کند، حق گذشت و ادامه پرونده با ورثه او خواهد بود.

رسیدگی به جرم آدم‌ربایی در صلاحیت دادگاه کیفری دو است. اگر فردی به ارتکاب چند جرم از درجات مختلف متهم باشد، دادگاهی به اتهام او رسیدگی می‌کند که صلاحیت رسیدگی به مهم‌ترین جرم را دارد. در صورتی که یکی از اتهامات از جمله جرایمی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری استان است، این دادگاه باید به اتهامات دیگر که در صلاحیت دادگاه عمومی هستند نیز رسیدگی کند.