قوانین تجاوز

تجاوز به عنوان یکی از جدی‌ترین و دردناک‌ترین جرائم در جوامع مختلف به شمار می‌آید و تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر قربانیان، خانواده‌ها و جامعه دارد. این عمل نه‌تنها نقض آشکار حقوق فردی و انسانی است، بلکه پیامدهای روانی، اجتماعی و قانونی قابل توجهی را به همراه دارد. قوانین تجاوز به‌منظور حفاظت از حقوق قربانیان، تعیین مجازات‌های متناسب و ایجاد بسترهای قانونی برای پیگیری این جرائم وضع شده‌اند.

قوانین مربوط به تجاوز در کشورهای مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما اصول کلی آن‌ها شامل تعریف دقیق تجاوز، شرایط و عوامل مؤثر بر وقوع آن، و مجازات‌های مرتبط با نوع و شدت جرم است. این قوانین همچنین به بررسی مسائل مربوط به رضایت، سن قانونی و شرایط خاصی که ممکن است بر وقوع تجاوز تأثیرگذار باشد، می‌پردازند.

در این مقاله، به بررسی قوانین تجاوز، انواع آن و مجازات‌های مرتبط خواهیم پرداخت. همچنین، به تحلیل چالش‌ها و موانع موجود در اجرای این قوانین و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی آن خواهیم پرداخت. هدف این مقاله، افزایش آگاهی عمومی درباره قوانین تجاوز و اهمیت حمایت از قربانیان و ترویج فرهنگ احترام به حقوق انسانی است. با شناخت بهتر از این قوانین، می‌توانیم به ایجاد جامعه‌ای امن‌تر و عادلانه‌تر کمک کنیم.

در قانون جمهوری اسلامی ایران در ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی مجازات تجاوز به عنف اعدام است. متجاوزین معمولاً فقط بر اساس شهادت گواهان محکوم نمی‌شوند، بنابراین باید مدارک تأییدکننده از دیگران کسب شود. مدارک مربوط به اثبات دخول، هویت متجاوز و این واقعیت که نزدیکی بدون رضایت زن رخ داده‌است، می‌باید فراهم گردد.

تجاوز جنسی  چیست؟

جرائم مرتبط با تجاوز جنسی جرائمی هستند که علاوه بر آن که نظم عمومی و اخلاق حسنه را به خطر می اندازد، عواطف و احساسات نوع انسان را جریحه دار کرده و چه بسا تا سالیان سال ، قربانیانش را در دام بیماریهای روحی و روانی سخت گرفتار سازد.در بیشتر موارد تجاوز جنسی را عملی که توسط مرد علیه زن انجام می گیرد تعریف کرده اند ، ولی ذکر این مسئله ضروری است که بزه دیده تجاوز جنسی لزوما زنان نیستند و ممکن است مردان یا حتی کودکان نیز بزه دیده این نوع جرایم واقع شوند.

اگر در زمان ارتکاب جرم جنسی، مرتکب با استفاده از فشار روانی بزه‌دیده را اغفال کند و او را به برقراری رابطه جنسی وادار نماید، این عمل به عنوان یک نوع تجاوز جنسی شناخته می‌شود. اما اگر مرتکب از فشار فیزیکی، مانند ضرب و شتم یا تهدید با سلاح، برای بی‌دفاع کردن بزه‌دیده و وادار کردن او به انجام عمل جنسی استفاده کند، این عمل به طور واضح تجاوز جنسی محسوب می‌شود. با این حال، هر دو نوع جرم تحت عنوان کلی جرم جنسی یا سوءاستفاده جنسی قرار می‌گیرند و قربانیان هر دو نوع جرم به یک اندازه آسیب می‌بینند. در نهایت، باید گفت که تجاوز جنسی شدیدترین مصداق جرایم غیرکشنده‌ای است که علیه شخصی ارتکاب می‌یابد و زمانی تحقق پیدا می‌کند که مردی با مرد یا زنی بدون رضایت آن‌ها، مقاربت جنسی داشته باشد.

 

آزار جنسی

عموم مردم غالباً بر این باورند که تجاوز جنسی همان آزار و اذیت جنسی است، در حالی که این یک تصور نادرست است. در واقع، تجاوز جنسی تنها یکی از مصادیق آزار جنسی به شمار می‌آید.

 

آزار جنسی به هر نوع فعل یا کلام جنسی گفته می‌شود که موجب توهین، ترس و تحقیر قربانی گردد. این نوع آزار دارای مصادیق بسیار وسیعی است که از جمله آن‌ها می‌توان به چشم‌چرانی نامتعارف، درخواست رابطه جنسی و موارد مشابه اشاره کرد.

همان‌طور که مشاهده می‌شود، آزار جنسی نیز مانند تجاوز جنسی می‌تواند آسیب‌های روحی و روانی فراوانی به قربانیان این جرایم وارد کند.

اثبات جرم تجاوز جنسی

دلایل اثبات جرم، مهم‌ترین و اصلی‌ترین مسیری است که قربانی برای احقاق حق خود باید طی کند. قانون مجازات اسلامی برای اثبات زنا به اقرار، شهادت و علم قاضی اشاره کرده است. هرچند این ادله برای اثبات تمامی دعاوی حقوقی و جزایی کاربرد دارند و مختص جرایم خاص مانند تجاوز جنسی نیستند. در مورد تجاوز جنسی، اقرار متهم علیه خود امری بعید است و اگر اقرار به روش‌های قانونی و مشروع کسب نشده باشد، در این صورت نیز ارزش اثباتی نخواهد داشت.

مجرمان معمولاً در برابر دیگران مرتکب جرم نمی‌شوند، به‌ویژه در جرمی مانند تجاوز جنسی که نیازمند پنهان‌کاری بیشتری است. به همین دلیل، استفاده از شهادت شهود در این موارد بسیار محدود است. بنابراین، تنها گزینه‌ای که برای بزه‌دیده باقی می‌ماند، استفاده از علم قاضی است. در این میان، نقش علم قاضی بسیار حائز اهمیت است. قضات می‌توانند با در نظر گرفتن جنبه خصوصی این جرم، تلاش خود را برای کشف حقیقت به کار گیرند یا از سایر ادله به‌طور بهینه استفاده کنند.

علم قاضی می‌تواند از شیوه‌های مختلفی تحصیل شود، از جمله گزارش اولیه پلیس، نظریه پزشکی قانونی، اظهارات متهم در جلسات مختلف و روابط قبلی میان متهم و قربانی. به نظر می‌رسد که حفظ جزئی‌ترین مدارک و دلایل (مانند پیام‌های تلفنی) و به خاطر سپردن جزئیات ضروری می‌تواند به حصول علم قاضی کمک کند.

 

راه‌های اثبات تجاوز جنسی

راه‌های اثبات تجاوز جنسی متنوع بوده و در هر پرونده یا دعوی باید به‌طور جداگانه مورد توجه قرار گیرد. این تنوع به این دلیل است که علم قاضی نقش تعیین‌کننده‌ای در اثبات دعاوی کیفری ایفا می‌کند. به‌طور کلی، راه‌های اثبات حکم تجاوز شامل موارد زیر است که هر کدام شرایط و پیچیدگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه به‌طور خلاصه به این راه‌ها اشاره می‌شود.

 

اقرار برای حکم تجاوز

اقرار مرد به رابطه زنای به عنف یا لواط به عنف یکی از ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش‌های اثبات جرم تجاوز جنسی است. البته اقرار باید در شرایط عادی و با اراده کامل و بدون اجبار یا اکراه انجام شود.

نکته مهم این است که مرتکب باید مطابق با ماده ۲۳۲ قانون مجازات اسلامی چهار بار به زنای به عنف اقرار کند؛ در غیر این صورت، به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم خواهد شد.

شهادت شهود برای حکم تجاوز

بر اساس ماده ۱۹۹ قانون مجازات اسلامی، نصاب شهادت در تمامی جرائم دو شاهد مرد است، مگر در موارد زنا، لواط، تفخیذ و مساحقه که نیاز به چهار شاهد مرد دارد.

برای اثبات زنای موجب حد جلد، تراشیدن یا تبعید، شهادت دو مرد و چهار زن عادل کافی خواهد بود. در موارد دیگر، حداقل شهادت سه مرد و دو زن عادل لازم است. در این صورت، اگر دو مرد و چهار زن عادل شهادت دهند، تنها حد شلاق ثابت می‌شود.

 

به‌طور کلی، برای اثبات رابطه زنای به عنف و همچنین لواط به عنف، نیاز به شهادت چهار مرد یا حداقل سه مرد و دو زن وجود دارد.

 

علم قاضی برای حکم تجاوز

بر اساس ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامی و تبصره آن، علم قاضی به معنای یقین حاصل از مستندات روشن در مورد موضوعی است که در پیش روی او قرار دارد.

 

در مواردی که مستند حکم بر اساس علم قاضی است، قاضی موظف است که قرائن و امارات واضحی که مستند علم او هستند را به‌طور صریح در حکم درج کند.

 

به‌طور کلی، حکم تجاوز جنسی می‌تواند با استناد به علم قاضی نیز اثبات شود. در واقع، علم قاضی یکی از ادله بسیار مهم و تأثیرگذار در پرونده‌های کیفری است و نقش پررنگی ایفا می‌کند.

 

مواردی مانند نظریه کارشناس، معاینه محل، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان و سایر قرائن و امارات که معمولاً علم‌آور هستند، می‌توانند به‌عنوان مستند علم قاضی مورد استفاده قرار گیرند.

مجازات تجاوز جنسی

طبق بند ت ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی، وجود عنف در تجاوز جنسی یکی از عواملی است که می‌تواند منجر به تشدید کیفر زنا تا حد اعدام شود. به عبارت دیگر، هرگاه یکی از طرفین به برقراری رابطه جنسی راضی نباشد و طرف دیگر او را به این عمل وادار کند، این ویژگی به عنوان یک کیفیت مشدده برای مرتکب محسوب می‌شود. از این رو، تجاوز جنسی (تجاوز به عنف) در فقه و قوانین کیفری ایران با تشدید مجازات همراه است. عدم رضایت قربانی، آمیزش جنسی را به تجاوز جنسی تبدیل می‌کند.

اگر این رضایت به وسیله حیله و تقلب به دست آمده باشد، مرتکب به مجازات قانونی محکوم می‌شود. بر اساس تبصره ۲ ماده ۲۲۴، هرگاه کسی با زنی که راضی به زنا نیست، در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم زنای به عنف است. همچنین، در مواردی که زنا از طریق اغفال، فریب دختر نابالغ، یا تهدید و ترساندن زن انجام شود، حکم فوق جاری است. اما اگر حیله و تقلب به گونه‌ای باشد که قربانی به خاطر وعده ازدواج به آمیزش جنسی تن دهد و فریب بخورد، در این صورت در قانون ما تجاوز جنسی محسوب نمی‌شود، زیرا شخص به میل خود در این رابطه ایفای نقش کرده است.

علاوه بر مجازات اعدام برای متجاوز، قانونگذار در ماده ۲۳۱ این قانون، پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل را به عنوان ضمانت اجرای مدنی تجاوز و راهکاری برای حمایت از بزه‌دیدگان زن پیش‌بینی کرده است. در موارد زنای به عنف، اگر زن باکره باشد، مرتکب علاوه بر مجازات مقرر، به پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل نیز محکوم می‌شود و اگر باکره نباشد، تنها به مجازات و پرداخت مهرالمثل محکوم خواهد شد.

تجاوز جنسی در خواب، بیهوشی و یا مستی

طبق ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی، تبصره دوم به وضوح اعلام می‌کند که هر نوع زنا با زنی که در خواب، بیهوشی یا مستی باشد و به این عمل راضی نباشد، تجاوز جنسی محسوب می‌شود. نکته کلیدی برای تعیین اینکه آیا عمل انجام شده تجاوز جنسی است یا خیر، رضایت یا عدم رضایت طرف مقابل است. با این حال، باید توجه داشت که حتی در صورت رضایت طرفین، تخلفی صورت گرفته و مجازات لازم وجود دارد. رضایت طرفین تنها می‌تواند مقداری از مجازات متجاوز را کاهش دهد.

حکم تجاوز به زن شوهردار

مجازات متجاوز به زن شوهردار تفاوت چندانی با مجازات متجاوز به دختر یا زن مجرد ندارد. طبق ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی، حد زنا در موارد زنای به عنف یا اکراه، اعدام متجاوز است. بنابراین، در هر حالت، متجاوز به عنف به اعدام از نوع حدی محکوم می‌شود.

اعدام حدی تنها مجازات اصلی متجاوز است و علاوه بر آن، پرداخت ارش البکاره و مهرالمثل نیز از دیگر مجازات‌های متجاوز به زن شوهردار محسوب می‌شود.

ماده ۲۳۱ قانون مجازات اسلامی در مورد تجاوز به زنان شوهردار تعیین تکلیف کرده است. بر اساس این ماده، اگر زن شوهردار باکره نباشد، متجاوز علاوه بر اعدام، به پرداخت مهرالمثل نیز محکوم می‌شود.

اگر زن شوهردار باکره باشد، متجاوز علاوه بر اعدام و پرداخت مهرالمثل، موظف به پرداخت ارش البکاره نیز خواهد بود.

حکم تجاوز به زن مجرد

همان‌طور که اشاره شد، ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی در این زمینه تعیین تکلیف کرده است. قانون‌گذار در این ماده به مواردی اشاره کرده که در آن حد زنا مجازات اعدام دارد.

طبق این ماده، زنای به عنف یا اکراه برای متجاوز مجازات اعدام به همراه دارد. به عبارت دیگر، تنها متجاوز و اکراه‌کننده مجازات می‌شوند و زن مجردی که به زور و اجبار مورد تجاوز قرار گرفته، هیچ‌گونه مجازاتی نخواهد داشت.

به‌طور کلی، حکم تجاوز به زن مجرد برای متجاوز اعدام است که این مجازات از نوع حدی می‌باشد.

علاوه بر این، تجاوز به زن مجرد مجازات‌های دیگری نیز دارد. بر اساس ماده ۲۳۱ قانون مجازات اسلامی، اگر زن مجرد باکره باشد، متجاوز علاوه بر اعدام، باید مهرالمثل و ارش البکاره نیز پرداخت کند.

اگر زن مجرد باکره نباشد، متجاوز به اعدام و پرداخت مهرالمثل محکوم می‌شود.

زنا با میت یا متوفی

در خصوص جماع یا زنا با میت و متوفی، ماده ۲۲۲ قانون مجازات اسلامی تعیین تکلیف کرده است. بر اساس این ماده، جماع با میت و متوفی نیز به عنوان زنا محسوب می‌شود.

اگرچه قانون‌گذار جماع و نزدیکی مرد با زن متوفی خود را زنا نمی‌داند، اما برای این عمل نیز مجازات تعیین کرده است. به این ترتیب، اگر مردی با زوجه متوفی خود جماع کند، به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم خواهد شد.

حکم تجاوز پدر به دختر

به طور کلی، حکم و مجازات تجاوز به زنان و زنای به عنف اعدام است که این اعدام از نوع حدی محسوب می‌شود و تعزیری نیست. تجاوز پدر به دختر نیز از این قاعده مستثنی نیست.

هرچند در قوانین جمهوری اسلامی ایران، قتل عمدی فرزند توسط پدر متفاوت و کمتر از حکم قتل در حالت کلی است، اما تجاوز پدر به دختر یا پسرش شامل همان حکم اصلی تجاوز می‌شود.

آمارها نشان می‌دهد که تجاوز پدر به دختر بسیار شایع‌تر از تجاوز پدر به پسر است. این عمل شیطانی آمار نگران‌کننده‌ای دارد و امیدواریم با ریشه‌یابی و برخورد قاطع با مرتکبین این جرایم، هرچه زودتر شاهد امنیت کامل تمامی کودکان در کشور عزیزمان باشیم.

با توجه به پیچیدگی و زوایای مختلف پرونده‌های مربوط به تجاوز جنسی، استفاده از وکیل با تجربه ضروری است. وکلای گروه حقوقی ره جویان عدالت با سال‌ها تجربه و تخصص بالا می‌توانند در رسیدن به نتیجه مطلوب در پرونده‌های مرتبط با تجاوز به شما کمک کنند. عدم وجود وکیل مناسب در چنین پرونده‌هایی می‌تواند باعث تأخیر در روند رسیدگی شود و در برخی موارد، ممکن است حق و حقوق قانونی شما را ضایع کند.